Υποχρεώσεις προσωπικών εταιρειών, ατομικών επιχειρήσεων

Η απόφαση 79752/31-12-2014 ορίζει ως ελάχιστο ετησίως καταχωριζόμενο στο ΓΕΜΗ στοιχείο για τις προσωπικές εταιρείες, τις ατομικές επιχειρήσεις και τους λοιπούς υπόχρεους πλην των κεφαλαιουχικών εταιρειών (για τις κεφαλαιουχικές εταιρείες βλ. το άρθρο «Υποχρεώσεις δημοσίευσης στο ΓΕΜΗ γιαοικονομικές καταστάσεις – Γενικές Συνελεύσεις του 2016»), το αποδεικτικό υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος αυτών.

Η καταχώριση του στοιχείου αυτού θα γίνεται εντός δύο μηνών από την υποβολή της φορολογικής δήλωσης, με ηλεκτρονικό τρόπο από τον υπόχρεο με ταυτόχρονη την καταβολή των τελών του στοιχείου δ. της παρ. 1 του άρθρου 2 της απόφασης 79752/31-12-2014 (τέλος τήρησης της Μερίδας του υπόχρεου στο ΓΕΜΗ).

Για τις δηλώσεις του φορολογικού έτους 2016, η προθεσμία αυτή είναι μέχρι 21 Σεπτεμβρίου 2017.

Οδηγίες για την εφαρμογή της ΚΥΑ 79752/2014 σχετικά με την εγγραφή των ατομικών επιχειρήσεων στο ΓΕΜΗ και την καταχώριση του αποδεικτικού υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος αυτών, δόθηκαν με την Αρ.Πρωτ. 97333/23-9-2015. Με την απόφαση αυτή διευκρινίζεται ότι η υποχρέωση καταχώρισης του αποδεικτικούυποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος στο ΓΕΜΗ αφορά τους υπόχρεους εγγραφής στο ΓΕΜΗ και μόνο (εμπόρους).

Υπόχρεοι εγγραφής στο ΓΕΜΗ σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 1 του Ν.3419/2005 είναι (μεταξύ άλλων που αναφέρονται αναλυτικά στη σχετική παράγραφο) τα κατωτέρω πρόσωπα και ενώσεις προσώπων:

α. Τα φυσικά πρόσωπα που είναι έμποροι και διαθέτουν επαγγελματική κατοικία ή εγκατάσταση ή ασκούν εμπορία μέσω κύριας ή δευτερεύουσας εγκατάστασης στην ημεδαπή.

β. Η ένωση προσώπων που ασκεί εμπορία μέσω κύριας ή δευτερεύουσας εγκατάστασης στην ημεδαπή και κάθε εμπορική εταιρεία, εφόσον η σύστασή της έγινε κατά το ελληνικό δίκαιο, ήτοι η ομόρρυθμη και ετερόρρυθμη (απλή ή κατά μετοχές) εταιρεία, ο αστικός συνεταιρισμός, στον οποίο περιλαμβάνεται ο αλληλοασφαλιστικός και ο πιστωτικός συνεταιρισμός, η ιδιωτική κεφαλαιουχική εταιρεία, η εταιρεία περιορισμένης ευθύνης και η ανώνυμη εταιρεία καθώς και τα πρόσωπα τα οποία έχουν υποχρέωση αναγγελίας κατά το άρθρο 39 του από 27.11/14.12.1926 προεδρικού διατάγματος. Από την εγγραφή στο Γ.Ε.ΜΗ. εξαιρούνται οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί που προβλέπονται στο Π.Δ. 53/1987 (Α΄ 52), οι ναυτικές εταιρείες που συνιστώνται κατά το Ν. 959/1979 (Α΄ 192) και οι ναυτιλιακές εταιρείες πλοίων αναψυχής που συνιστώνται κατά το Ν. 3182/2003 (Α΄ 220)……….”.

Υπόχρεοι σε ΓΕΜΗ από Επιμελητήρια

Ενώ για τα νομικά πρόσωπα η υπουργική απόφαση Κ1-941οικ/2012 (ΦΕΚ Β’ 1468) για τον καθορισμό της διαδικασίας υποβολής αιτήσεων εγγραφής στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο, όριζε με λεπτομέρειες τον τρόπο και την προθεσμία ολοκλήρωσης της «απογραφής», η διάταξη για τις ατομικές επιχειρήσεις ήταν πιο γενική και δυνητική με αποτέλεσμα να μην έχει ολοκληρωθεί η εγγραφή στο ΓΕΜΗ από όλες τις υπόχρεες ατομικές επιχειρήσεις. Εξαιτίας αυτού, διακρίνονται οι εξής περιπτώσεις:

2.1. Ατομικές επιχειρήσεις οι οποίες μετέπεσαν στο ΓΕΜΗ από τα Μητρώα των Επιμελητηρίων και έκτοτε έχει γίνει κάποια επικαιροποίηση ή τροποποίηση των καταχωρισθέντων στοιχείων στη Μερίδα τους.

2.2. Ατομικές επιχειρήσεις οι οποίες μετέπεσαν στο ΓΕΜΗ από τα Μητρώα των Επιμελητηρίων χωρίς με οποιονδήποτε τρόπο να γίνει έκτοτε κάποια επικαιροποίηση ή τροποποίηση των καταχωρισθέντων στοιχειών στη Μερίδα τους.

2.3. Ατομικές επιχειρήσεις οι οποίες δεν συμπεριλαμβάνονταν στα Μητρώα των Επιμελητηρίων κατά τη χρονική περίοδο της απογραφής και ως εκ τούτου δεν μετέπεσαν στο ΓΕΜΗ και συνεπώς δε διαθέτουν Μερίδα.

Για τις ατομικές επιχειρήσεις της περίπτωσης 2.3 ανωτέρω, οι οποίες δεν έχουν Μερίδα στο ΓΕΜΗ, εφόσον είναι υπόχρεες, διευκρινίζεται ότι η εγγραφή στο ΓΕΜΗ πρέπει να προηγηθεί της καταχώρισης του αποδεικτικού υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος. Ο υπόχρεος πρέπει να προσέλθει στην Υπηρεσία ΓΕΜΗ, να εγγραφεί στο ΓΕΜΗ και στη συνέχεια να εγγραφεί στο σύστημα ηλεκτρονικής υποβολής στο www.businessportal.gr και να κάνει την καταχώριση του αποδεικτικού υποβολής φορολογικής δήλωσης.

Καθίσταται σαφές από τα ανωτέρω ότι οι υπόχρεοι πρέπει να ελέγχουν πρώτα μέσω της σχετικής ιστοσελίδας του ΓΕΜΗ κατά πόσον είναι ήδη εγγεγραμμένοι στο ΓΕΜΗ και στη συνέχεια να ακολουθείται η κατά περίπτωση κατάλληλη διαδικασία.

Ποιες ατομικές επιχειρήσεις εξαιρούνται

Σύμφωνα με όσα ορίζονται από τις γνωμοδοτήσεις ΝΣΚ 774/1999 Γ Τμήματος, 368/2005 (Ατομική), 90/2008 Ολομέλειας, 200/2010 Στ΄ Τμήματος και 391/2010 Δ΄ Τμήματος, χαρακτηριστικά παραδείγματα παροχών υπηρεσιών που είναι εκ του νόμου υπόχρεοι εγγραφής στο ΓΕΜΗ είναι οι μεσίτες και οι πράκτορες ασφαλίσεων, οι μεσίτες αστικών συμβάσεων κ.λπ.

Παραδείγματα μη υπόχρεων εγγραφής στο ΓΕΜΗ αποτελούν οι λογοθεραπευτές, οι καθηγητές που παραδίδουν ιδιαίτερα μαθήματα από το σπίτι τους ή επισκεπτόμενοι τα σπίτια των μαθητών τους, ο ιδιοκτήτης ή ο οδηγός Ε.Δ.Χ., ο αγρότης που εκμεταλλεύεται φωτοβολταϊκά μέχρι 100 KW, ο ηθοποιός κ.ο.κ.

Σύμφωνα με τη νομολογία, η οποία γίνεται αποδεκτή και από την με Αρ.Πρωτ.: 97333/23-9-2015 απόφαση, οι υπηρεσίες που παραδοσιακά κατηγοριοποιούνται ως υπηρεσίες ελευθέριων, επιστημονικών και καλλιτεχνικών επαγγελμάτων, βρίσκονται εκτός εμπορίου και εκτός του Εμπορικού Δικαίου. Η αιτιολογία του αποκλεισμού της εμπορικότητας στα ελευθέρια επαγγέλματα είναι όχι μόνο η παράδοση, αλλά από άποψη ουσίας ο ιδιαίτερα στενός προσωπικός δεσμός των προσώπων αυτών με την πελατεία τους, ενώ ο δεσμός του εμπόρου με τους πελάτες του είναι πολύ χαλαρότερος. Τούτο έχει κριθεί και με την υπ’ αριθ. 286/1998 απόφαση του Αρείου Πάγου, η οποία δέχεται ότι οι παραπάνω παροχές δεν μπορεί να αποτελέσουν αντικείμενο εμπορικής δραστηριότητας, όταν σ’ αυτές προέχει το επιστημονικό ή καλλιτεχνικό στοιχείο, το δε αστικό και το επιστημονικό ή καλλιτεχνικό κέρδος δεν είναι εμπορικό κέρδος. Τούτο όμως ισχύει μόνο γι’ αυτόν που τις παρέχει αυτοπροσώπως.

Οι αυτοπροσώπως ασκούντες αμειβόμενα ελευθέρια επαγγέλματα, όπως ορίζονταν από τον Ν.2238/1994 δεν υπέχουν υποχρέωση να εγγραφούν βάσει των διατάξεων του Ν.2081/1992, στα οικεία Επιμελητήρια.

Ο προηγούμενος (καταργηθείς με τον Ν.4172/2013) Κ.Φ.Ε. (Ν.2238/1994, άρθρο 48) ρητώς κατονόμαζε για φορολογικούς σκοπούς τα ελευθέρια επαγγέλματα. Η ΠΟΛ.1120/2014, ερμηνευτική του Ν.4172/2013 που διευκρίνισε τα θέματα σχετικά με την παρακράτηση φόρου, επανέλαβε την καταγραφή με τη σημείωση ότι αναφέρονται ενδεικτικά. Τα επαγγέλματα αυτά, είναι:

«Οι υπόχρεοι απεικόνισης συναλλαγών που ασκούν ατομικά το επάγγελμα του ιατρού, οδοντιάτρου, κτηνιάτρου, φυσιοθεραπευτή, βιολόγου, ψυχολόγου, μαίας, δικηγόρου, συμβολαιογράφου, άμισθου υποθηκοφύλακα, δικαστικού επιμελητή, αρχιτέκτονα, μηχανικού, τοπογράφου, χημικού, γεωπόνου, γεωλόγου, δασολόγου, περιβαλλοντολόγου, ωκεανογράφου, σχεδιαστή, δημοσιογράφου, διερμηνέα, ξεναγού, μεταφραστή, καθηγητή ή δασκάλου, καλλιτέχνη γλύπτη ή ζωγράφου ή σκιτσογράφου ή χαράκτη, ηθοποιού, εκτελεστή μουσικών έργων ή μουσουργού, καλλιτεχνών των κέντρων διασκέδασης, χορευτή, χορογράφου, σκηνοθέτη, σκηνογράφου, ενδυματολόγου, διακοσμητή, οικονομολόγου, αναλυτή, προγραμματιστή, ερευνητή ή συμβούλου επιχειρήσεων, λογιστή ή φοροτέχνη, αναλογιστή, κοινωνιολόγου, κοινωνικού λειτουργού, εμπειρογνώμονα, ομοιοπαθητικού, εναλλακτικής θεραπείας, ψυχοθεραπευτή, λογοθεραπευτή, λογοπαθολόγου και λογοπεδικού, καθώς και αμοιβές που καταβάλλονται σε πραγματογνώμονες, διαιτητές, εκκαθαριστές γενικά, ελεγκτές Α.Ε., εκτελεστές διαθηκών, εκκαθαριστές κληρονομιών και κηδεμόνες σχολάζουσας κληρονομιάς».

Εάν λοιπόν, οι ασκούντες ελευθέριο επάγγελμα δεν παρέχουν τις υπηρεσίες τους αυτοπροσώπως, αλλά έχουν συστήσει ατομική επιχείρηση ή προσωπική εταιρεία, στις οποίες έχουν προέχοντα χαρακτήρα η ριψοκίνδυνη διαμεσολάβηση, η εμπορική κερδοσκοπία και παρέχουν τις υπηρεσίες τους όχι σε ιδιωτική βάση, αλλά στην αγορά, ενώ ο επιστημονικός ή καλλιτεχνικός χαρακτήρας του ελευθερίου επαγγέλματος δεν είναι ο προέχων, αλλά περιέρχεται σε δεύτερο ρόλο και υποχωρεί προ του εμπορικού κέρδους, τότε ασφαλώς οι ασκούντες τα επαγγέλματα αυτά στην ουσία εμπορεύονται και υπό την έννοια αυτή θα πρέπει να εγγραφούν στο οικείο Επιμελητήριο, σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου 2081/1992. Ασφαλώς θα πρέπει να ερευνάται σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση,ώστε να διαπιστώνεται με ποιό τρόπο ασκείται το ελευθέριο επάγγελμα και εάν ο προέχων χαρακτήρας είναι επιστημονικός ή καλλιτεχνικός, ή είναι προεχόντως εμπορικός – κερδοσκοπικός.

Στις δραστηριότητες οι οποίες πρέπει να κρίνονται κατά περίπτωση για το αν υπάρχει υποχρέωση ή όχι εγγραφής στο ΓΕΜΗ, σύμφωνα με τα παραπάνω κριτήρια είναι και αυτή του λογιστή (εξαρτάται από το αν παρέχει ο ίδιος τις υπηρεσίες του ή τις προσφέρει στο ευρύ κοινό μέσω οργανωμένης επιχείρησης που απασχολεί προσωπικό).

Σημειώνουμε, ότι στα σχετικά έγγραφα του ΓΕΜΗ αναφέρεται και το επάγγελμα του ηλεκτρολόγου, ως δραστηριότητα η οποία πρέπει να κρίνεται κατά περίπτωση. Το επάγγελμα αυτό βέβαια δεν ανήκει στα κατονομαζόμενα ελευθέρια επαγγέλματα, καθώς δεν ανήκει σε εκείνα που προέχει το επιστημονικό ή καλλιτεχνικό στοιχείο, αλλά προφανώς για το ΓΕΜΗ κυρίαρχο ρόλο παίζει ο ιδιαίτερα στενός προσωπικός δεσμός των προσώπων αυτών με την πελατεία τους.

Πηγή: e-forologia.gr